Zdolność do odczuwania strachu poprzez węch jest bardzo dobrze udokumentowana u tych zwierząt, które również mają zdolność odczuwania stresu i strachu. Gatunki te wytwarzają chemiczne sygnały ostrzegawcze, które mogą powodować zmiany w zachowaniu poprzez zmiany hormonalne lub immunologiczne. Zmiany te mogą zachodzić zarówno u siebie, jak i u biorcy, zawsze tego samego gatunku.
Więc czy drapieżnik może wyczuć strach swojej ofiary? Jeśli skupimy się na poprzednim stwierdzeniu, zwierzę nie byłoby w stanie dostrzec strachu osobnika innego gatunku.Jednak zmiany behawioralne, którym przechodzi zwierzę, gdy odczuwają strach, mogą zostać wykryte przez inne osobniki innego gatunku, o ile wiedzą, jak dany gatunek zachowuje się w obliczu strachu.
Systemy węchowe
U kręgowców – choć nie u wszystkich – istnieją dwa różne układy węchowe. Z jednej strony znajdujemy główny układ węchowy, który odpowiada za świadome wykrywanie lotnych cząsteczek w powietrzu. Np. zapach kwiatu, kawy, przypraw, zapach ciała zwierząt itp.
Kiedy czujemy te cząsteczki, bezpośrednio nimi oddychamy. Wiążą się one z receptorami węchowymi w nozdrzach, a informacje docierają do mózgu. Stany emocjonalne, takie jak strach, zwykle nie są uważane za zdolne do generowania naładowanych cząsteczek zapachowych.
Z drugiej strony mamy dodatkowy układ węchowy, zwany narządem lemieszowo-nosowym.Ta struktura znajduje się nad miękkim podniebieniem jamy ustnej, pod jamą nosową. Tutaj wykrywane są wysoce specyficzne cząsteczki zapachowe, a informacja przechodzi przez opuszkę węchową.
Nerwy węchowe, zarówno z układu głównego, jak i pomocniczego, przenoszą informacje do układu limbicznego, czyli części mózgu odpowiedzialnej za percepcję i reakcje emocjonalne. Ten dodatkowy układ węchowy nie wykrywa cząsteczek powietrza. W rzeczywistości jest przeznaczony do „odczytywania” nieulotnych wiadomości feromonowych.
Feromony to komunikatywne substancje chemiczne, które przekazują informacje o terytorium, agresji i rozmnażaniu.
Czy po zapachu można wyczuć strach?
Rola dodatkowego układu węchowego w komunikacji społecznej może sugerować, że strach można przekazać poprzez węch.Dzieje się tak, ponieważ wykryte substancje są przetwarzane i interpretowane w układzie limbicznym, którego głównym narządem jest ciało migdałowate. Ta struktura jest odpowiedzialna za postrzeganie i reagowanie na strach.
Z drugiej strony, według badań, komunikacja za pomocą feromonów zachodzi wyłącznie między przedstawicielami tego samego gatunku. Fakt ten uniemożliwia żadnemu zwierzęciu wyczuć strach innego gatunku poprzez dodatkowy system węchowy.
Z tego powodu sugeruje się, że odczuwanie strachu przez zwierzę będzie bardziej zależało od wzorców behawioralnych przekazywanych przez sygnały węchowe.
Na przykład u koni bodźce wzrokowe i słuchowe są najważniejsze w aktywowaniu reakcji behawioralnych, mimo że są jednymi ze zwierząt o najlepszym węchu.
Kiedy bojaźliwa osoba jedzie na koniu, już po postawie ciała wie, że się boi i jest bardzo prawdopodobne, że koń nie reaguje na komendy, które u ludzi ze strachem są zazwyczaj gwałtowne, gdyż nauczył się z poprzednich czasów.
Zwierzęta potrafią wyczuć strach innych stworzeń
W różnych badaniach na ptakach, mięczakach czy stawonogach stwierdzono, że strach może objawiać się po dostrzeżeniu pewnych substancji chemicznych.
W przypadku niektórych gatunków ślimaków morskich, gdy osobnik jest atakowany i ranny, uwalnia substancje ostrzegające członków tego samego gatunku, którzy mają tendencję do ucieczki lub ukrywania się. To samo dotyczy różnych gatunków krabów.
U jednego gatunku ptaków, chociaż wciąż toczy się dyskusja na temat tego, czy są one zdolne do wąchania, odkryto, że kiedy pisklęta się boją, wymiotują silnie cuchnącą substancją, która alarmuje rodziców, które często z kolei unikają zbliżania się do gniazda, aby uniknąć ofiary.
Więc czy zwierzęta mogą wyczuć strach poprzez węch?
Istnieje poczucie strachu wśród jednostek. Jednak jest mało prawdopodobne, że jest to spowodowane zapachem, ale określonymi zachowaniami.
W innych badaniach próbowano zademonstrować węchowe postrzeganie kortyzolu, hormonu stresu, który jest uwalniany w przerażających sytuacjach. Nie uzyskali jednak jednoznacznych wyników ani nie wykazali zdolności do wykrywania kortyzolu poprzez zapach.
